Thema: Veiligheid
Sessie: Een ‘veilige’ energietransitie: hoe ga je om met risico’s?

Nieuwe initiatieven in de energietransitie kunnen veiligheidsrisico’s met zich meebrengen. Dat vraagt om een ingewikkeld bestuurlijk gesprek over de balans tussen veiligheid en andere belangen, zoals de noodzaak om te verduurzamen. Een ‘risicomengpaneel’ kan bestuurders helpen in dat gesprek. 

Voor de uitvoering van de energietransitie zijn nieuwe, vaak technologische, initiatieven nodig, zoals zonnepanelen, windparken of energieopslagsystemen. Die brengen nieuwe veiligheids- en gezondheidsrisico’s met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan brandveiligheid, of het effect van geluid op de gezondheid van omwonenden. Hoe ga je als bestuurders om met die risico’s? En hoe weeg je ze af tegen andere belangen en risico’s? Die vraag stond centraal op een sessie over een veilige energietransitie op het Congres Regionale Energie in Lokale Warmte, georganiseerd door de  werkgroep Bestuurlijk Overleg voor een Veilige Energietransitie in Nederland (BOVEN). In die werkgroep spannen gedeputeerden, burgemeesters en wethouders zich samen in om de energietransitie voortvarend en veilig uit te voeren.

Buurtbatterij in Maassluis brengt risico’s mee

Willemjan Muysson en Martin Meijer van Brandweer Nederland en Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond namen de deelnemers mee in een concrete casus in Maassluis, waar een buurtbatterij is geplaatst op het dak van een appartementencomplex met zonnepanelen. De veiligheidsregio vond dit een nieuw risico voor bewoners en hulpverleners. De buurtbatterij was onder andere slecht bereikbaar en zou gevolgen kunnen hebben voor branddoorslag en -uitbreiding en rookverspreiding. De brandweer dacht daarom vooraf mee over zaken als compartimentering, alarmering en ontwerpeisen. Dat leidde tot een veiliger, maar ook duurder systeem. 

Er is altijd een belangenafweging nodig

Jop Fackeldey, voormalig gedeputeerde in Flevoland en lid van de werkgroep BOVEN, benadrukte dat bestuurders een taak hebben in het afwegen van het veiligheidsbelang tegen andere maatschappelijke belangen en bijvoorbeeld de kosten. Het is belangrijk om gemeentelijke en regionale diensten bij het ontwerp van duurzame energiesystemen te betrekken, vindt Fackeldey, maar daarmee los je niet alles op. ‘Oplossingen kunnen strijdig zijn met andere belangen. Als je een opslagsysteem plaatst zijn er nieuwe risico’s, maar als je het níet doet, heb je andere problemen, zoals geen of fossiele energie.’ Absolute veiligheid bestaat niet en er zal altijd een restrisico zijn. Dat vraagt om een ingewikkeld gesprek met de lokale gemeenschap, waarin je de balans zoekt tussen geaccepteerde veiligheid en de noodzaak voor nieuwe initiatieven. 

Risicomengpaneel helpt in bestuurlijk gesprek

Iets wat bij dat gesprek kan helpen, is het risicomengpaneel, vertelt Ira Helsloot, hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en secretaris van de werkgroep BOVEN. Dit door de werkgroep ontwikkelde instrument is bedoeld om risico’s van de energietransitie integraal te bekijken en te vergelijken met andere risicobronnen. Het kan voor bestuurders een hulpmiddel zijn om het lastige gesprek hierover te voeren. Met het risicomengpaneel kun je bijvoorbeeld voor windmolens in kaart brengen hoe groot het gezondheidsverlies (geluidsoverlast) op lokale schaal is ten opzichte van de gezondheidswinst (minder luchtverontreiniging) op landelijke schaal. Het mengpaneel is niet meer dan een instrument, benadrukt Helsloot. De lokale situatie kan soms net even anders zijn, waardoor je als bestuurder alsnog zelf een afweging moet maken. 

Conclusie van de sessie was dat er rond veiligheid van de energietransitie verschillende perspectieven en belangen zijn, waar je als bestuurder rekening mee moet houden. Daarom moeten we als samenleving in gesprek blijven over de omgang met nieuwe initiatieven, die onvermijdelijk ook nieuwe risico’s met zich meebrengen.

Link naar presentatie van deze sessie.